Hậu quả chưa lường hết của vụ gian lận khí thải Volkswagen

Khương Quang Đồng

Volkswagen đang và sẽ còn phải trả giá rất đắt sau khi bị cáo buộc sử dụng phần mềm gian lận về lượng khí thải của 500.000 chiếc xe diesel bán trên đất Mỹ từ 2008 đến nay. Trước mắt, chỉ hai ngày từ khi tin này được tung ra, cổ phiếu của VW đã giảm 31% trong mấy ngày qua, tương đương 17,6 tỷ USD, rồi tiền phạt có thể lên tới 18 tỷ USD và 6 tỷ bồi thường cho khách hàng, Ngoài giá phải trả bằng đô la, tập đoàn Đức sẽ trải qua cuộc khủng hoảng nội bộ, bắt đầu là sự từ chức của CEO, và quan trọng nhất là mất lòng tin của thị trường. Tập đoàn Đức đưa ra thị trường Mỹ những mẫu xe được quảng cáo bền, mạnh mà lại thân thiện môi trường. Nhưng người tiêu dùng Mỹ mới biết là loại xe này không " sạch" như họ tin tưởng!

Tại sao Volkswagen phải gian lận ở Mỹ ?

Thật ra tất cả các tập đoàn ô tô quốc tế đều gian lận kiểm tra khí thải, nhưng ở mức độ khác nhau. Dựa theo tài liệu của tổ chức ONG Transport & Environnement phổ biền ngày10/09/2015, " Trong điều kiện sử dụng thực sự tại châu Âu, các xe diesel thải khí NOx trung bình 5 lần nhiều hơn lượng khí chấp nhận bởi tiêu chuẩn hiện hành ". Chỉ có 1 xe trên 10 theo đúng tiêu chuẩn và chiếc xe nhiều hơn 21,9 lần là Audi A8 thuộc nhóm Volkswagen. ADEME, một tổ chức chính thức Pháp về Môi trường và Năng lượng, cũng công nhận là sự cách biệt giữa thực tế và kết quả kiểm tra là 13 lần. Hai lý do cắt nghĩa sự khác biệt này: thứ nhất là chu trình thực nghiệm không thể hiện đúng với điều kiện sử dụng thực sự và thứ hai là các công ty ô tô dùng những tiểu xảo (với sự nhắm mắt của các cơ quan chức trách !) để giảm lượng nhiên liệu tiêu thụ và lượng. khí thải như gỡ dây đynamô sạc bình, dùng dầu nhớt đặc biệt, bơm cứng tối đa bánh xe, tắt máy lạnh, giảm công suất động cơ, bịt các lỗ thông gió,...

Các xe của nhóm Volkswagen có rất nhiều ưu điểm hấp dẫn thị trường như động cơ mạnh, bền, an toàn, tiện nghi,...nên đã giành chức vô địch thị phần của Toyota trong 6 tháng đầu năm 2015, nhưng thân thiện môi trường không phải là điểm mạnh!

Nhưng muốn bán trên thị trường Mỹ, xe phải đáp ứng đòi hỏi của quy chuẩn khí thải Mỹ, cao hơn chau Âu. Nhưng công nghệ ô tô hiện tại chưa có giải pháp cho các hệ thống giảm khí thải ở mức độ đò hỏi của các tiêu chuẩn Mỹ mà không làm giảm công suất và độ bền của động cơ; những ưu điểm của thương hiệu này. Volkswagen đã phải dùng phần mềm gian lận chỉ bật tất cả hệ thống làm giảm tiêu thụ nhiên liệu và lọc khí thải, sau đó tự động tắt khi chạy trong điều kiện bình thường. Như vậy vừa giữ được công suất cao của máy vừa được đánh giá là sạch. Ngày 20/09 vừa qua, người tiêu thụ Mỹ mới biết loại xe này không " thân thiện môi trường" như họ tin tưởng : Xe VW Jetta thải từ 5 đến 20 lần khí NOx, tùy theo điều kiện sử dụng, nhiều hơn lượng cho phép và Passat nhiều hơn từ 15 đến 35 lần.

Những hậu quả chưa lường hết

Hiển nhiên VW là nạn nhân đầu tiên với giá phải trả sẽ rất cao, nhưng sóng xung kích của sự cố này đang lan tỏa trên nước Đức và trên ngành ô tô châu Âu.

Xì căng đan này làm suy yếu " Made in Germany", giảm tín nhiệm " Deutsche Qualitat” của công nghiệp Đức. Sự ngờ vực bắt đầu chĩa vào các mẫu xe diesel bán tại Mỹ, đặc biệt là BMW và Mercedes. Không chỉ ở Mỹ, nhiều quốc gia trên thế giới cũng muốn làm sáng tỏ việc này. Chiếm 14% PIB và 20% kim nghạch xuất khẩu Đức, cung cấp gần một triệu việc làm, những khó khăn của ngành ô tô sẽ có ảnh hưởng vô cùng quan trọng trên kinh tế Đức.

Có lẽ nạn nhân chính là dòng xe diesel như Văn phòng tư vấn Bernstein ở Luân Đôn nhận định "cơn sóng Volkswagen sẽ nhấn chìm và đóng cửa hoàn toàn thị trường động cơ diesel". Mặc dù bị Tổ chức Y tế Thế giới (OMS), năm 2012, xếp khí thải động cơ diesel vào hàng các tác nhân gây ung thư, gây hại cho sức khỏe dân chúng, bị nhiều tổ chức Bảo vệ Môi trường đã tố cáo các khí thải của động cơ diesel là nguyên nhân của mấy chục ngàn ngườii chết mỗi năm ở châu Âu ; dòng xe diesel vẫn chiếm gần 60% thị trường ở châu Âu và tăng.ở nhiều quốc gia ngoài châu Âu, Nếu người tiêu thụ vẫn tiếp tục mua vì loại xe này có một số ưu điểm như bền, chi phí sử dụng rẻ hơn xăng và tin rằng xe sạch, tôn trọng tất cả các tiêu chuẩn khí thải càng ngày càng khe khắt. Nhưng khi lòng tin này bị đánh mất bởi sự không tôn trọng của các nhà sản xuất và nhất là sự gian lận của VW, thị trường đang đặt câu hỏi về tương lai của dòng xe diesel !

Còn quá sớm để ước tính những hậu quả của " Volkswagengate", hay còn gọi " Dieselgate", nhưng chắc chắn nó sẽ là bước ngoặt của công nghiệp ô tô trong quá trình phát triển các dòng xe sạch và mở đầu cho sự thay đổi tương quan lực lượng giữa các tập đoàn thế giới. Chờ xem.

Khương Quang Đồng

Ai phát giác vụ lừa đảo chất lượng khí thải của Volkswagen?

Đa phần những vụ gian lận lớn thường được khám phá hết sức tình cờ. Vụ lừa đảo chất lượng khí thải của hãng xe hơi Volkswagen AG do một nhóm kỹ thuật viên của Trường đại học West Virginia (WVU), có trụ sở tại thành phố Morgantown (tiểu bang West Virginia, Mỹ) phát hiện ra.

Kỹ sư Kardar và thiết bị kiểm định trong phòng thí nghiệm.

Tọa lạc trong ngôi nhà 2 tầng thuộc khuôn viên Trường WVU, Trung tâm Nghiên cứu động cơ, nhiên liệu thay thế và khí thải (CAFEE) trực thuộc WVU, do Thạc sĩ kỹ sư Daniel Kardar làm Giám đốc điều hành (CEO). CAFEE được thành lập vào năm 1989, với đội ngũ nhân viên gồm… 8 kỹ sư và kỹ thuật viên luân phiên làm việc bán thời gian.

Năm 2014, CAFEE nhận được đơn đặt hàng yêu cầu kiểm tra chất lượng khí thải xe hơi đang lưu hành trên đất Mỹ, do Hội đồng đa quốc gia về một nền giao thông phi ô nhiễm (ICCT), cũng là một tổ chức phi lợi nhuận quy mô quốc tế tài trợ. Ông Kardar chọn ngẫu nhiên mẫu xe Volkswagen (VW) Passat đời 2008, kiểu xe chạy động cơ diesel 4 píttông điều hành qua máy tính đầu tiên được Cơ quan Bảo vệ môi trường Liên bang (EPA) cho phép nhập khẩu vào Mỹ.

Sau đó CAFEE đã quyết định kiểm tra qua thiết bị kiểm định chất lượng khí thải, hoạt động bằng nguồn điện độc lập qua máy phát mini hiệu Honda của Nhật Bản, do CAFEE tự chế tạo và đã được cấp bằng chứng nhận sáng chế lên chiếc xe thử nghiệm. Họ tiến hành thực nghiệm kiểm tra theo 2 cách khác biệt. Đầu tiên trong điều kiện "đứng im" ở phòng thí nghiệm, cho thấy kết quả giống hệt như thông số kỹ thuật do nhà sản xuất cung cấp. Tiếp sau là cho xe chạy đường trường, vượt hàng nghìn cây số xuyên qua nước Mỹ từ West Virginia ở vùng đông bắc đến California phía tây nam.

Kết luận cuối cùng được CAFEE trao cho ICCT vào ngày 15/5/2014, đã bóc trần phần mềm gian lận được cài đặt trong máy tính điều hành hoạt động của động cơ. Khi di chuyển động cơ xe VW Passat có mức khí thải CO2 phát tán ra môi trường gấp nhiều lần so với thông số kỹ thuật mà nhà sản xuất công bố. Còn khi đứng yên tại chỗ, giống như tại các điểm kiểm tra thông số kỹ thuật cố định thì mức khí thải lại trùng khớp với chỉ số cho phép. Nghĩa là Hãng Volkswagen AG đã cố ý trang bị phần mềm gian lận chuyên dụng, nhằm đánh lừa cơ quan kiểm định chất lượng khí thải khi bị kiểm tra.

Để cho chắc chắn hơn, trước khi công bố kết quả kiểm tra CAFEE còn chọn thêm kiểu xe Chevrolet chạy động cơ diesel sản xuất tại Mỹ, có kiểu dáng tương tự như VW Passat và cùng tiến hành đồng thời cả 2 thực nghiệm nêu trên, với kết quả không đổi cho dù chiếc xe Chevrolet đứng im hay đang di chuyển trên đường.

ICCT báo cáo sự việc lên Cơ quan Bảo vệ môi trường Liên bang (EPA) về kết quả kiểm tra từ CAFEE. Suốt 16 tháng sau đó, EPA đã bí mật tiến hành kiểm định đồng loạt các dòng xe chạy động cơ diesel của Hãng Volkswagen AG, đã được cấp phép lưu hành tại Mỹ gồm VW Jetta, VW Beetle, VW Golf,  VW Passat và Audi A3, trong đó có kiểu xe thậm chí vượt gấp 40 lần mức khí thải CO2 cho phép. Trung tuần tháng 9 vừa qua, EPA quyết định thông báo hành vi lừa đảo chất lượng khí thải có hệ thống với quy mô lớn của Volkswagen AG cho các phương tiện truyền thông đại chúng, trở thành vụ bê bối lớn nhất trong lịch sử ngành công nghiệp xe hơi toàn cầu.

Tính từ năm 2008 tới thời điểm bị phát giác gian lận, đã có 482.000 xe sử dụng động cơ diesel thuộc 4 loại nói trên của Hãng Volkswagen AG được tiêu thụ trên thị trường Mỹ. Theo quy định hiện hành của EPA, cứ mỗi xe vi phạm sẽ bị phạt 37.500 USD, suy ra hãng xe hơi danh tiếng này đang đối mặt với khoản tiền phạt lên đến 18 tỉ USD.

Được biết, Volkswagen là nhà sản xuất ôtô đứng hàng thứ 2 trên thế giới, sau Hãng Toyota của Nhật Bản, với tổng doanh thu thường niên trên toàn cầu lên tới hơn 197 tỉ euro, tương đương 1/6 kim ngạch xuất khẩu hàng năm của nước Đức vốn được mệnh danh là "đầu tàu kinh tế của châu Âu".